I love haiku. Het is een vriendelijk genre dat je uitnodigt om met al je ledematen in de wereld te springen en ondertussen te schrijven. Ik ontdekte een nieuwe vorm om haiku te brengen: haikukaraoke.

Haikukaraoke

Roep, rap, zucht, mompel, hoest of fluister de haiku’s in deze stop-motionvideo mee.

De muziek erbij heet ‘Cherry Blossom’. Dat is al genoeg om mij bijna te laten uiteenspatten van vreugde.

Waarom karaoke heel haiku is

Hier volgt een boeiend blokje geschiedenis uit Haiku – Een jonge maan (1973) van J. van Tooren (de godmother van haiku in het Nederlands taalgebied) over Japanse poetry slams avant la lettre.

“In het Japan van de negende eeuw en later werden dichtwedstrijden georganiseerd (meestal in hofkringen) waarbij de dichters een onderwerp kregen en daar tanka’s over schreven, (gedichten van vijf regels met 5-7-5-7-7 lettergrepen). Bekende dichters beoordeelden de verzen en levendige disputen kwamen hierbij voor. Men trachtte gekunsteldheid te vermijden maar op den duur verzandden de wedstrijden toch in kunstmatigheid. Uit een samenspel van twee dichters ontstond het Antwoordspel, waarbij de een de eerste strofe sprak van een tanka, de zogenaamde hokku van 5-7-5 lettergrepen, waarop de ander moest antwoorden met een vers van 7-7 lettergrepen.

In de twaalfde eeuw werden hiervan kettingverzen gemaakt, die vele tientallen tanka konden bevatten (renga); dit gebeurde op rengapartijen, waarvoor minstens vier of vijf, soms veel meer dichters samenkwamen. Aan de beste onder hen – of de hoogste in geboorte – werd het aanvangsvers opgedragen, de eerste hokku, die één geheel moest vormen en tevens een seizoenswoord moest bevatten.

De verzen behoefden onderling alleen aan te sluiten qua sentiment (het hart van de dingen), zonder logische samenhang; de subtiele nuances van deze overgangen droegen namen als armoede-met-berusting, tederheid, duisterheid en verborgenheid; waardigheid of menselijkheid (dat waren de liefdesverzen). Deze renga beleefden een grote bloei van de twaalfde tot de vijftiende eeuw, maar werden tenslotte aan zo veel regels gebonden, dat ze hun oorspronkelijke, impulsieve aard verloren en doods en vervelend werden.

Als reactie hierop ontstond nu de gewoonte zich na een ernstige, stijve renga-partij te ontspannen met een schertsrenga (haikai-no-renga) waarbij alle regels overboord werden gegooid en men zich vermaakte met allerlei grappen en woordspelingen in de gewone omgangstaal. Deze haikai maakten een grote opgang, vooral onder de burgerij die juist toen in opkomst was. Ze overvleugelden weldra de serieuze renga geheel. Daarbij werd de aandacht steeds meer gericht op het drieregelige openingsvers, de hokku, later haiku genoemd, dat krachtig en zelfstandig moest wezen, zodat er een afzonderlijk gedicht ontstond waarin de stemming van één levensmoment pregnant werd samengevat. Het woord haiku, schertsend gedicht, stamt pas van Shiki, negentiende eeuw.

Reeds lang trouwens, was deze minuscule versvorm in zwang voor de vaak geestige briefjes die hovelingen en gelieven elkaar toezonden. De eerste haiku waren dan ook overwegend humoristisch, hoewel soms met een ernstiger ondertoon.”

Haikukaraoke op jouw feest/partij?

Ik wil dat mijn haiku’s op tournee gaan (ik hoef zelf niet per se mee). Ik stel me leuke booths voor in boekwinkels, foyers en op festivallekes. Mijn eerste pilot wijst uit dat haikukaraoke plezant is voor iedereen, zeker voor kinderen en mensen die Nederlands aan het leren zijn. Het helpt als er confetti op de vloer ligt, je al een paar sake achter de kiezen hebt en niet je mond vol met Japanse mix.

Heb je een idee waar haikukaraoke het goed zou doen, dan hoor ik dat graag!